Risicobeheer met data-analyse: stoppen met praten, tijd voor actie

De financiële wereld loopt stukken voorop in vergelijking met andere segmenten in het gebruik van data-analyse. Ongetwijfeld omdat ze de eersten zijn die met financiële risico’s en de potentiële gevolgen ervan geconfronteerd worden. We gaan daar dieper op in met Iris Lopes, Partner bij SpendLab, dat datagedreven oplossingen ontwikkelt om haar klanten onder meer toe te laten toekomstige risico’s te voorkomen. 

Waarom is data-analyse zo belangrijk voor risicobeheer? 

Iris: “Data-analyse is cruciaal voor risicobeheer om verschillende redenen, ik geef de twee belangrijkste. Ten eerste: voor de identificatie van potentiële risico’s, waarbij data-analyse helpt door het analyseren van historische gegevens, trends en patronen. Hierdoor krijgen organisaties inzicht, terwijl het ook direct de opportuniteit biedt om proactief potentiële risico’s te gaan herkennen. Ten tweede: voor de kwantificatie van risico’s. Data-analyse helpt te begrijpen hoe waarschijnlijk een risico is en wat de gevolgen daarvan zijn.  

Data zijn pure feiten, en die ondersteunen organisaties dan ook in de besluitvorming. Trends en patronen kunnen wijzen op mogelijke risico’s waarvoor tijdig acties kunnen ondernomen worden.” 

Zijn de bedrijven daar voldoende mee bezig? Hoe hoog staat data-analyse op de agenda van de board? 

Iris: “Hoewel het belang van data-analyse erkend is, blijven er uitdagingen bestaan. De belangrijkste zijn complex gegevensbeheer, privacyoverwegingen en het aantrekken van gekwalificeerde professionals. Niettemin speelt data-analyse een groeiende rol in bedrijfsstrategieën en besluitvorming. De mate van betrokkenheid en prioriteit op de agenda van de Board of Directors verschilt per sector, bedrijfsgrootte en specifieke doelen. Toch groeit het belang van data-analyse, aangewakkerd door de erkenning van gegevens als waardevolle troef en de impuls van digitale transformatie. De vooruitgang in technologie, vooral in big data, kunstmatige intelligentie en machine learning, stelt bedrijven in staat complexere analyses uit te voeren en diepgaandere inzichten te verwerven. Leiders met een duidelijke visie op het belang van data-analyse en organisaties die datagedreven besluitvorming waarderen, tonen doorgaans een hoger engagement en investeren sneller in analytische mogelijkheden.” 

Zijn de bedrijven klaar voor de geavanceerde technieken om risico’s te begrijpen en te identificeren? 

Iris: “Bedrijven verschillen sterk in hun gereedheid voor geavanceerde risico-identificatietechnieken. Datakwaliteit en beschikbaarheid spelen een cruciale rol, met het principe van ‘garbage in, garbage out‘: input van slechte datakwaliteit geeft ook slechte output, ongeacht welke techniek je daarop toepast.  

Kosten en budgetten beïnvloeden ook de adoptie, aangezien de implementatie van geavanceerde technieken aanzienlijke investeringen kan vereisen. Over het algemeen zien we een evolutie naar het gebruik van geavanceerde risicobeheertechnieken, maar de snelheid en omvang variëren afhankelijk van budgetten en de bereidheid om in talentontwikkeling te investeren.  

Risico’s begrijpen en identificeren blijft vandaag een dynamisch terrein, waarbij veel bedrijven wel streven naar het verbeteren van hun capaciteiten.” 

Kredietrisico en fraude, twee hot topics in de financiële sector: hoe kan men die aanpakken? 

Iris: “Om kredietrisico en fraude effectief aan te pakken in de financiële sector, pleit ik voor een geïntegreerde benadering met specifieke strategieën.  

Voor kredietrisico moet er voldoende aandacht gaan naar voortdurende klantenopvolging en -monitoring, waardoor snelle reacties mogelijk zijn op veranderende risicosituaties. 

Fraudepreventie vereist eveneens een continu proces met een scherpe bewustwording van het controlepersoneel, dat gebruik maakt van fraudepatronen en waarschuwingssignalen. Deze professionals zijn essentieel in het herkennen en aanpakken van frauduleuze activiteiten. 

Een holistische aanpak, waarbij technologie, data-analyse, samenwerking en proactieve monitoring worden geïntegreerd, vormt de kern van doeltreffend risicobeheer. Dit is van vitaal belang, zowel voor het beheersen van kredietrisico’s als voor het voorkomen van fraude in de financiële sector.” 

Met welke belangrijke uitdagingen moet een CFO rekening houden bij de implementatie van (geavanceerde) data-analysemethoden? 

Iris: “De uitdagingen zijn al genoemd, maar het gaat ook om de transformatie van de bedrijfscultuur. Daarnaast is er de complexe taak om betrouwbare data van hoge kwaliteit te krijgen, afkomstig van diverse bronnen en systemen, en deze te centraliseren. Ook het aantrekken en behouden van gekwalificeerd personeel met de juiste vaardigheden, en het waarborgen van veiligheid en naleving van wet- en regelgeving, die vaak niet eenduidig zijn en onderhevig zijn aan discussie, vormen belangrijke uitdagingen waarmee een CFO rekening moet houden.” 

Hoe denkt u dat men dergelijke uitdagingen effectief aanpakt? 

Iris: “Leiderschap en enkel en alleen effectief leiderschap is volgens mij de sleutel tot succes. Daarmee bedoel ik dat het leiderschap 100% betrokken moet zijn bij transformaties richting data-analyse met geavanceerde technieken. De transformatie moet van binnenuit komen, met de volledige steun van het management. Dat vind ik beter dan externe verantwoordelijkheid zoeken.” 

Nog een hot topic in financiën: ESG en rapportering. Hoe zit het daar met data-analyse en risico?  

Iris: “Data-analyse is nodig voor het begrijpen en beheren van ESG-risico’s, met een focus op gegevensverzameling en -validatie. Het helpt bij het verzamelen, valideren en waarborgen van de nauwkeurigheid van ESG-gegevens uit diverse bronnen. Een benadering ondersteund door data-analyse, stelt organisaties in staat om effectiever om te gaan met duurzaamheidskwesties en financiële risico’s, en zorgt ook voor een meer correcte rapportering.” 

Beschikken bedrijven die met data-analyse werken over de juiste mensen?  

Iris: “Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven die hun eigen medewerkers inzetten, mensen die vertrouwd zijn met het bedrijf en de processen, de juiste personen zijn om deze rol op zich te nemen. Het investeren in talentontwikkeling is daarbij van onschatbare waarde, omdat het essentieel is dat degenen die data-analyse uitvoeren, niet alleen technisch bekwaam zijn, maar ook een diepgaande kennis hebben van de bedrijfsactiviteiten. Een succesvolle match ontstaat wanneer data-analyse en zakelijk inzicht hand in hand gaan.” 

Regelgeving, ethische normen, en het gebruik van data: hoe zorgen bedrijven voor een goede governance?  

Iris: “Als bedrijven een doordachte en geïntegreerde aanpak hanteren, zorgt dit automatisch voor een goede governance. Duidelijk beleid en richtlijnen, training van het personeel, bewustwording, data- en privacybescherming, en betrokken leiderschap, dragen daar allen toe bij.” 

Kunstmatige intelligentie roept nog veel vragen op. Hoe kan men personeel sensibiliseren rond het thema? 

Iris: “Het sensibiliseren van personeel rond het thema kunstmatige intelligentie (AI) is een must om een gemeenschappelijk begrip, bewustzijn en acceptatie te bevorderen. Dus personeel hierbij betrekken is inderdaad the key. Je kunt dat doen via trainingssessies, waarin ze zelf toepassingen van AI in de praktijk kunnen ervaren en begrijpen en wat het betekent voor hun dagelijkse werkzaamheden. Dit gaat verder dan een eyeopener: het biedt een kans om hun vaardigheden uit te breiden, innovatie te omarmen en bij te dragen aan de optimalisatie van bedrijfsprocessen. Het doel is dus niet alleen bewustwording maar ook het ‘empoweren’ van medewerkers om met vertrouwen en bekwaamheid te werken in een steeds geavanceerder technologisch landschap.” 

Europa komt op met een EU AI Act. Vindt u dat een goede zaak?  

Iris: “Zeker, het is een positieve stap. Persoonlijk meen ik echter dat het momenteel nog te vaag is hoe de uitvoering en controle van deze regelgeving zal plaatsvinden. Er is dus nog werk aan de winkel. Tegen de tijd dat deze aspecten zijn opgehelderd, kan de technologische ontwikkeling zo ver gevorderd zijn dat het implementeren en handhaven van de wet een aanzienlijke uitdaging wordt. Het is dan ook heel belangrijk dat de regelgeving wendbaar genoeg is om gelijke tred te houden met de snel evoluerende technologische landschappen.” 

Welke wake-up call zou u willen geven, en aan wie in het bijzonder? 

Iris: “Normaal zou ik op een dergelijke vraag niet direct antwoorden. Maar ik deel graag het volgende: men moet beseffen dat de snelheid van technologische veranderingen geen vertraging kent. Een gebrek aan actie kan resulteren in het missen van kansen. Het is dus fundamenteel dat organisaties wendbaar zijn, openstaan voor innovatie en de impact van technologische vooruitgang op hun bedrijfsmodel begrijpen en omarmen. Stoppen met praten en praten over het onderwerp, en dat inruilen voor actie.” 

SpendLab was partner bij het Executive Forum 2023.