‘Enkel de elektrische wagen maakt onze mobiliteit niet duurzaam’

VUB-professor Cathy Macharis onderzoekt en test mobiliteitsoplossingen met haar team en studenten. Wat verwacht ze van de elektrische wagen? Hoe ziet zij onze mobiliteit veranderen en verduurzamen?

In tijden dat de wereld naar oplossingen zoekt om de CO₂-uitstoot tot nul te herleiden, stijgen de CO₂-emissies van het wegtransport nog altijd. “Transport veroorzaakt 32% van de CO₂-uitstoot. Hierin is het wegtransport verantwoordelijk voor 73,2%”, verwoordde mobiliteitsexpert Cathy Macharis de uitdaging tijdens haar keynote op het Executive Forum.

Transportuitstoot min factor 8

De uitstoot van de sector moet met een factor 8 dalen om (bijna) klimaatneutraal te zijn tegen 2050. Maar deze weg naar meer duurzaamheid ligt bezaaid met hindernissen. Want de wereldbevolking explodeert. We hebben 1,6 wereldbollen nodig voor alle materialen die we vandaag verbruiken. Het ecosysteem komt in gevaar door het verbranden van fossiele grondstoffen en tegen 2030 tellen we 41 megasteden met meer dan 10 miljoen inwoners. We hebben nu al 555.000 vroegtijdige overlijdens door luchtvervuiling in Europa per jaar. Dat is meer dan de helft van het aantal Europeanen dat in het eerste jaar aan COVID-19 stierf, namelijk 1 miljoen.

Cathy schetst de situatie helder… maar met een bezorgde blik. “Meer mensen betekent meer mobiliteit, luchtverontreiniging en stress tot in de steden. Denk maar aan de vele kleine supermarkten die bevoorraad moeten worden, de bouwprojecten in de steden en de pakjes van e-commerce.”

Als Cathy Macharis haar oplossing uiteenzet, wordt duidelijk dat de zelfrijdende elektrische auto alleen niet dé oplossing is. “Op basis van de volledige levenscyclus is een elektrische wagen met batterijen 2,5 keer minder belastend voor het milieu dan een diesel- of benzinewagen. Maar als deze zelfrijdend is, dan hebben we een soort auto met privéchauffeur voor de deur staan. Deze zouden we veel meer meer gebruiken dan onze wagen vandaag, want we zouden het rijden niet meer zien als tijdverlies. Onze totale voertuigkilometers zouden met 75% stijgen. Dit leidt tot nog meer files en ruimtegebruik. Terwijl we net het omgekeerde willen.”

Oplossing voor mobiliteitsknoop

De VUB-professor schrijft die zelfrijdende elektrische wagen niet af. Nee, wel schuift ze deze in een ruimere visie op mobiliteit in. “Stel dat we evolueren naar het delen van auto’s in plaats van het bezitten. Dan neem je een mobiliteitsabonnement zoals je vandaag al kan doen via bv. de Whim-app die Mobility as a Service (MaaS) aanbiedt in Antwerpen.” De gedeelde voertuigen kunnen geconnecteerd zijn met je agenda, zodat ze je naar je bestemmingen brengen en tussendoor ook andere mensen meenemen.
Als het team van Cathy de berekening voor Brussel maakt, stelt het een gevoelige afname van het aantal voertuigen vast. “De huidige 330.000 wagens en 621 bussen kunnen vervangen worden door 21.000 geautomatiseerde taxi’s. De 400.000 wagens die vandaag van en naar Brussel pendelen, kunnen vervangen worden door 62.000 elektrische deelwagens.”
Bijkomend voordeel is dat deze wagens geen parkeerplaatsen nodig hebben. “Hierdoor krijg je enorm veel ruimte voor verplaatsingen te voet, met de fiets en met het openbaar vervoer.”

Thaïse olifanten

Studies kunnen dan wel duidelijk zijn over het te volgen pad (waarin ook het lokaal recycleren en hergebruiken van materialen past), dat lost het probleem nog niet op. Als niemand dit nieuwe pad wil bewandelen, wordt er geen vooruitgang geboekt. Cathy Macharis vergelijkt het met olifanten die toeristen ronddragen in Thailand. “Zij nemen altijd dezelfde weg. Als je ze een nieuw pad wil laten nemen, moet je eraan trekken en sleuren. Hier ligt een opdracht voor de overheid. Die moet dit nieuwe pad stimuleren door investeringen, stadsherinrichting en slimme heffingen. Het moet voor ons gemakkelijker worden om de duurzame oplossing te kiezen.”

Nu beginnen experimenteren

Hoewel de professor het belangrijk vindt om nu te handelen, verwacht ze haar oplossing nog niet over tien jaar gerealiseerd. “Vandaag worden al duurzame oplossingen als niche aangeboden”, zegt ze. “Dat is belangrijk. Want het is tijd om te beginnen experimenteren om te zien wat werkt. Ik zie deze radicaal andere mobiliteit nog niet gerealiseerd binnen de tien jaar, ook al zou dit technologisch misschien wel kunnen. Als mensen vinden we het gewoon moeilijk om te veranderen. Wetende dat er zoveel actoren verbonden moeten worden, zal het tijd vragen.” Om daar toch te geraken, werkte Cathy een stappenplan uit in het boek ‘Met een factor 8 naar de mobiliteit van de toekomst’.