‘Neurodiversiteit omarmen creëert een competitief voordeel’

Voor de rubriek Leader’s Library selecteren we een recent verschenen boek dat een plek ambieert in de boekenkast van elke executive. Ditmaal ‘Als alle breinen werken’, een boek over een relatief nieuw begrip in de bedrijfswereld: neurodivergentie. Saskia Schepers legt haarfijn uit hoe bedrijfsleiders en HR-directeurs het potentieel kunnen benutten van werknemers met een ander type brein (denk aan ADHD, autisme, dyslexie, hoogbegaafdheid, hoogsensitiviteit, bipolariteit, …).

Executive summary: het boek in 4 minuten leestijd

Neurodiversiteit en neurodivergentie zijn begrippen die in HR almaar vaker te horen zijn, maar nog even vaak voor verwarring zorgen. Om het onderscheid goed te begrijpen, maken experten wel eens de vergelijking met biodiversiteit. Net zoals in je tuin een grote verscheidenheid aan bloemen of planten aanwezig kan zijn, kan je werkplek bestaan uit werknemers met diverse soorten breinen. Zo’n neurodiverse werkvloer bestaat uit neurotypische en neurodivergente breinen. HR-experte en auteur Saskia Schepers omschrijft het graag als hersenen die anders ‘bedraad’ zijn. Met minstens evenveel potentieel als de neurotypische breinen, maar met een andere werking, die wel eens botst met neurotypisch ingerichte werkplekken.

Tijdens het interview dat we met haar hebben, vertrouwt Saskia Schepers ons toe dat lang niet elke bedrijfsleider die ze ontmoet meteen overtuigd is van het potentieel van een neurodiverse werkvloer. Wie een ander type brein heeft, moet zich gewoon aanpassen, ‘want iedereen is hier gelijk en dat is het eerlijkst’, zo luidt de reactie wel eens. “In zo’n situatie vraag ik de brildragers in de groep waarvoor ik spreek om hun bril af te zetten”, zegt Saskia. “Als ze mijn presentatie daarna verder volgen zonder bril, dan is iedereen gelijk. Maar je behandelt niet iedereen gelijkwaardig, want een deel van de groep kan zijn nochtans duidelijk aanwezige leesvaardigheden niet benutten. Zo is het ook met neurodivergente breinen: met de juiste tools kan je een neuro-inclusieve werkplek creëren waarin de capaciteiten van breinen die anders werken tot hun recht komen.”

Aandacht hebben voor neurodiversiteit is één stap in de goede richting, legt Saskia uit, maar daar hoeft het voor haar niet bij te blijven. Bedrijven mogen het gerust zien als een competitief voordeel. “Een neurodiverse werkvloer is ook gewoon slim,” zegt ze, “want de capaciteiten van die anders werkende breinen zijn voor elke organisatie onmisbaar. Denk aan creativiteit, probleemoplossend vermogen, innovativiteit, datagedreven werken en denken, en patroondenken. Een organisatie die dit kan laten floreren, heeft een competitief voordeel.”

Voor veel bedrijven waren de pandemie en de bijhorende lockdowns op vlak van neurodivergentie een eye-opener. Mensen met ADHD liepen thuis de muren op en werden minder productief, terwijl hoogsensitieve medewerkers zich tijdens het thuiswerken net productiever toonden. Saskia Schepers waarschuwt echter voor een belangrijke val: laten we de neuro-inclusieve oplossingen niet al te simplistisch voorstellen. “Stereotypering heeft neurodivergentie lang in de weg gezeten. Bij autisme dacht iedereen decennialang aan Dustin Hoffman in ‘Rain Man’, bij ADHD dook het beeld op van een hypergetalenteerd maar snel depressief creatief talent als Kurt Cobain, enzovoort.”

Binnen de meeste neurotypes kan je breinen op een spectrum plaatsen dat aangeeft hoe sterk de kenmerken zich uiten. Het goede nieuws volgens Saskia: ondanks die grote verscheidenheid kan je als bedrijfsleider of CHRO al meteen enkele maatregelen nemen die algemeen voor neurodivergente werknemers een verschil maken. “Wat alle neurodivergente breinen gemeen hebben, is dat ze niet in de standaard passen. Het systeem schuurt voor hen vaak op dezelfde plekken, ze lopen tegen dezelfde zaken aan tijdens aanwervingsprocedures of personeelsfeestjes, bij talentontwikkeling of als het gaat om de werkmethodes. Denk aan vaag taalgebruik, een inconsistente manier van werken of een overvloed aan prikkels.”

In ‘Als alle breinen werken’ reikt de auteur een ruime set van tools aan, van ‘ontprikkelruimtes’ over het voorbereiden van meetings tot de opbouw van een sollicitatiegesprek. “Voor bedrijven die neuro-inclusiever willen worden, is de eerste stap echter bewustwording”, besluit ze. “Als bedrijf wil je productieve teams die kunnen knallen, maar je moet je bewust zijn van de drempels. Een bedrijf dat de meerwaarde ziet voor de neurodivergente werknemer en voor de organisatie zelf en die van daaruit een nieuwsgierigheid ontwikkelt, heeft de belangrijkste stap al gezet.”

‘Als alle breinen werken’ is een aanrader voor…

… bedrijfsleiders en CHRO’s die overtuigd zijn dat het loont om een werkomgeving niet enkel af te stemmen op de gangbare breinen maar ook op neurodivergente medewerkers. Dit boek helpt u op weg om inzicht te krijgen in welke vaardigheden sterker aanwezig zijn bij neurodivergente medewerkers en hoe daar het best mee om te gaan. “Albert Einstein zei ooit: ‘als je een vis beoordeelt op zijn vermogen om in een boom te klimmen, zal hij zijn hele leven geloven dat hij dom is’”, zegt Saskia Schepers. “Neurodivergente werknemers hebben een ‘spiky profile’, vanwege de uitschieters in hun vaardigheidsprofiel. Het zijn die spikes waarop je als bedrijf moet inspelen.”

Waarom ‘Als alle breinen werken’ elk bedrijf aanbelangt

Neurodiversiteit is voor de organisatie van de werkvloer een relatief nieuw begrip, maar volgens Saskia Schepers mogen we niet onderschatten hoe neurodivers een groep werknemers is samengesteld. “Het is een niet te verwaarlozen aantal. Soms duiken cijfers op als vijf tot tien procent van de bevolking, maar als je weet dat al meteen een op de vijf mensen hoogsensitief is, dan is dat alvast een ondergrens. In combinatie met hoogbegaafdheid, dyslexie, ADHD of autisme krijg je nog eens heel andere percentages. Bovendien zie je sterke verschillen per sector: in IT en in creatieve domeinen ligt het gemiddelde hoger, terwijl dyslexie dan weer sterker voorkomt bij ondernemers.”

Als alle breinen werken is verschenen bij Business Contact