Het erkennen van vaardigheden die we nu niet als kwaliteiten zien maar relevant zijn voor de toekomst

“Bedrijven kunnen heel wat opsteken van de manier waarop kinderen en jongeren vandaag leren”, zegt Katja Schipperheijn, leerstrateeg en auteur van de boeken ‘Digitale Burgertjes’ en ‘The LearnScape’. “En dan vooral hoe ze dat doen als ze niet op de schoolbanken zitten.” Een interview over de Metaverse, Roblox en de kracht van menselijke vaardigheden.

Roblox. Heeft u een dertienjarige of jonger rondlopen thuis? Dan is de kans groot dat u wel al iets over de gaming-app heeft gehoord. Van de 42,2 miljoen dagelijkse actieve gebruikers is 54,86% jonger dan dertien jaar en 67% jonger dan zestien. Het Roblox-universum wordt gebouwd door en voor spelers: je kan er games ontwerpen voor anderen. Daar verdien je robux (de Roblox-munteenheid) mee, die je kan inzetten voor je avatar, om andere games te spelen, …

Roblox is een van Katja Schipperheijn’s favoriete nieuwe voorbeelden voor de manier waarop jongeren nieuwe vaardigheden leren die bedrijven vandaag al broodnodig hebben. “Er komen heel wat verschillende vaardigheden en competenties kijken bij het ontwerpen van een game, van het initiële idee tot de interactie met gebruikers van het spel”, zegt ze. “Binnen ons huidig onderwijssysteem worden die vaardigheden op geen enkele manier erkend, terwijl ze essentieel zijn voor een toekomst waarin de grenzen tussen de virtuele wereld en de reële wereld steeds meer vervagen.”

Katja is leerstrateeg, spreker, auteur. Ze kreeg de liefde voor technologie van kleins af aan ingelepeld, werkt voor multinationals en start-ups in binnen- en buitenland (US, Abu Dhabi, Dubai,…) aan projecten op het snijpunt van educatie en technologie, haalde ergens onderweg nog een MBA en bracht twee dochters ter wereld. De ervaringen van de meisjes op de schoolbanken zetten Katja aan het denken over digitaal burgerschap. Het mondde uit in de vzw sCooledu en honderden workshops met kinderen en jongeren over online en digitale vaardigheden.

Het lijkt een grote sprong: van de tech-wereld naar het onderwijs?

Katja: “Ik merkte dat de leefwereld van mijn dochters zich ook online ontwikkelde, terwijl daar op school heel weinig aandacht voor was. Digitaal burgerschap is een recht en om dat recht uit te oefenen heb je digitale vaardigheden en competenties nodig. Scholen kijken bijvoorbeeld te veel naar coderen als vaardigheid, en niet genoeg naar competenties zoals creativiteit, die je ook nodig hebt bij algoritmisch denken. De voorbije jaren heb ik met duizenden Belgische kinderen gesproken, om het te hebben over online veiligheid en mediawijsheid. Want als je kinderen dan toch virtueel een identiteit uitbouwen, dan maar beter met de juiste tools en nodige kennis.”

En nu gaat u opnieuw de omgekeerde richting uit, en schreef u een boek voor de bedrijfswereld?

Katja: “Ik zie mijn job eerder als een constante kruisbestuiving. Aan de ene kant heb je alle bedrijven die met de technologie van overmorgen bezig zijn, met AI, NFT’s, blockchain, etc.  Aan de andere kant zijn er de jongere generaties, die de vaardigheden om zich in die wereld te bewegen intuïtief ontwikkelen. Zo studeert mijn oudste dochter bijna af aan de Koninklijke Balletschool in Antwerpen. We hadden altijd gedacht dat ze ingenieur ofzo zou worden, omdat ze als tiener enorm bezig was met coderen. Zelf ziet ze dansen niet zo anders als coderen, ze schreef recent een stuk over de analogieën tussen choreografie en algoritmes. Ballet ziet ze ook als een stap in haar carrière. Daarna wil ze graag iets doen met jongeren om hen te ondersteunen in een steeds sneller veranderende wereld. Net als voor veel generatiegenoten is technologie voor haar niet iets aparts, het is een integraal onderdeel van het leven.”

Welke les valt daar als onderneming uit te leren?

Katja: “Dat we niet bang hoeven te zijn voor die toekomst waarin technologie een grote rol zal blijven spelen, als we maar met een open blik durven kijken en snel genoeg stappen zetten om onze ondernemingen op die toekomst voor te bereiden.”

Zijn mensen het hele digitale verhaal na twee jaar online werken niet een beetje moe?

Katja: “Covid-19 heeft ons onder meer een digitale uppercut gegeven. De integratie van een nieuwe manier van werken ging heel snel, wat tot heel wat frustraties heeft geleid. Het gevolg daarvan is dat er nu opnieuw heel veel aandacht is voor de rol van HR en L&D om mensen hierin te ondersteunen. En als we kijken naar wat mensen motiveert, dan komen we altijd opnieuw uit bij iets doen wat je graag doet, waar je nieuwsgierig naar bent, waar je enthousiast van wordt, waar je graag meer van wil weten. Er valt zoveel te ontdekken buiten de jobs die we vandaag aan het doen zijn.”

U spreekt zelf met heel veel passie over de Metaverse, Roblox, Upland, … Waarom?

Katja: “Het gaat me vooral over het ruimer durven denken dan wat er vandaag is. Je kan je kinderen apps en gaming verbieden, net zoals je je werknemers kan verbieden om iets anders te doen dan wat strikt binnen hun jobomschrijving ligt. Maar daarmee hou je hen niet tegen. Kinderen zoeken een weg, werknemers zoeken een andere job of gaan als zelfstandige werken. Wat doe je daarmee, als ouder en als werkgever? Je stopt met vechten en je ondersteunt mensen in wat hen echt drijft. Er zijn zoveel mooie verhalen te rapen binnen apps en gaming, en er zit zoveel potentieel in het omarmen van nieuwe ideeën.”

Als u er iets aan te zeggen hebt, welke keuzes maken ondernemingen dan vandaag voor de toekomst?

Katja: “Ik denk dat we kunnen beginnen met het erkennen van vaardigheden en competenties die we vandaag niet als kwaliteiten zien, maar die wel heel erg relevant zijn voor de toekomst. Een jongere die jarenlang games gebouwd heeft in Roblox weet wel al iets van game design. Kunnen we daar studiepunten voor geven? Kunnen we afstappen van het idee dat leren vooral gaat om cursussen uit het hoofd leren? Weet je wat jongeren antwoorden als je hen iets vraagt? ‘Ik weet het’, zeggen ze, en ze pakken hun gsm om het op te zoeken. De vaardigheid zit in het opzoeken en checken van informatie, het selecteren van bronnen en kritisch nadenken. Dat zijn de dingen die ons allemaal vooruithelpen. Hoeveel van de kennis die je vandaag hebt, is morgen nog relevant?”

Veel bedrijven willen wel, maar botsen op praktische grenzen: jonge werknemers die hun eigen vaardigheden te hoog inschatten, collega’s die het moeilijk hebben om bij te blijven. Vraagt u te veel, zowel van bedrijven als van werknemers?

Katja: “Ik geloof heel sterk in de ondersteuning van technologie als het gaat om praktische grenzen. Als je als bedrijf de wil hebt om anders te gaan denken over talent, skills, en de toekomst van werk, dan is het een kwestie van tijd en de juiste mensen om daarvoor een werkbaar platform of systeem op te bouwen. Ik spreek in mijn boeken over lerende ecosystemen, waarbij talent kan vloeien van het ene project naar het andere en overal iets kan opsteken. Er lopen wereldwijd proefprojecten waarbij ondernemingen talenten letterlijk centraal zetten. Zo is er een platform waarop werknemers kunnen zoeken naar interne projecten volgens hun eigen talenten en de richting waarin ze willen groeien. Een aantal jaar geleden waren dit soort projecten onbestaande, vandaag merken bedrijven dat het de moeite waard is om hierin te investeren.”

Hoeveel tijd hebben we voor we allemaal in Zuckerberg’s Metaverse leven?

Katja: “Meta is een poging om Facebook nieuw leven in te blazen, de Metaverse gaat veel verder dan Zuckerberg. En ik zeg niet dat  we over vijf jaar allemaal exclusief in een metaverse zullen leven. Alles wijst er wel op dat technologieën als AR, AI, NFT’s en blockchain onze maatschappij drastisch zullen hertekenen.”

Wat zou u bedrijven vooral willen meegeven, los van Roblox-tips?

Katja: “Begin na te denken over de toekomst met een open blik, en durf vooruit te denken. Er kan zoveel veranderen in vijf jaar. Wie had in 2019 gedacht dat we onze collega’s langer dan een jaar vooral op een scherm zouden zien? En dat mensen wel degelijk veranderen, zeker als de omstandigheden daarom vragen? Door oefeningen, zoals reverse engineering, kijken we vanuit de toekomst naar vandaag. Dan ervaren mensen vrij snel hoeveel verandering op ons afkomt, en hoe dringend de nood is om daar als bedrijf en als individu oplossingen voor te bedenken.”

Katja Schipperheijn komt op CHRO Day en CFO Day meer vertellen over lerende ecosystemen, waarin welbevinden en technologie in symbiose met elkaar zijn. Benieuwd? Wees welkom!