‘De huidige generatie AI-rekruteringtools maakt het sollicitatieproces minder inclusief’

België heeft de laagste werkzaamheidsgraad van mensen met een migratieachtergrond in heel Europa. Met AI-rekrutering vallen nog meer mensen uit de boot, stelt Zelfa Madhloum. Hoe haalt u de obstakels uit het sollicitatieproces van uw onderneming?

Zelfa Madhloum legt de laatste hand aan het boek ‘Elk talent aan boord, een gids voor een inclusieve werkvloer’. In een vorig leven was Zelfa politiek woordvoerder, vandaag runt ze Bloom Jobs en fluit ze voetbalwedstrijden als scheidsrechter. “Voetbal heeft me gevormd tot de ondernemer die ik vandaag ben,” zegt Zelfa,“het heeft mij empowered en vrijheid gegeven.”

Diezelfde empowerment en vrijheid geeft Zelfa door: bij Bloom Jobs zet ze gemotiveerde mensen aan het werk die anders geen of weinig kansen krijgen op de arbeidsmarkt. “Dat kunnen mensen met een migratieachtergrond zijn, maar evengoed high school drop-outs of mensen met een beperking.”

Kansengroepen en bedrijven vinden elkaar moeilijk. Zo heeft België de laagste werkzaamheidsgraad van mensen met een migratieachtergrond in heel Europa. “Meestal is dat geen slechte wil maar onwetendheid”, zegt Zelfa. Tijdens haar keynote op de CHRO Day op 24 april 2024 dicht ze de kloof tussen ondernemingen en talent. “We bouwen heel wat obstakels in onze rekruteringsprocessen. Door die weg te halen, vind je de werknemers waar je al die tijd al naar op zoek bent.”

De sollicitatieprocedure

“Ik droom ervan om buschauffeur te worden bij De Lijn, maar ik verdwaal op de website. Er zijn zoveel opties en stappen.” – Arjan

Moet een aspirant-buschauffeur zich door vijf stappen worstelen voor die zijn contactgegevens kan invullen? “Vaak is er één online sollicitatieprocedure voor de volledige onderneming”, vertelt Zelfa. “Terwijl je voor een vacature als inpakker een heel ander profiel zoekt dan voor een supply chain manager, en je dus ook een andere procedure zou kunnen opzetten.”

“Ik kan enkel solliciteren als ik een e-mailadres invul.” – Hadje

“Vul hier je gegevens in en wij contacteren je”, lijkt eenvoudig. Maar mensen die kortgeschoold zijn, hebben niet dezelfde digitale toegang als kantoormedewerkers. Wat als iemand geen computer heeft en enkel een telefoon? Wat als iemand geen e-mailadres heeft, wel messaging apps? “Bied verschillende opties om contact op te nemen”, geeft Zelfa aan. “Maak invulvelden optioneel, vermeld een whatsappnummer, …”

“Mijn broer heeft voor mij een job geregeld bij het bedrijf waar hij zelf werkt. Ook mijn neef en mijn tante zijn er aan de slag.” – Nicola

Whatsapp is een heel toegankelijke manier om vacatures te delen in communities en groepen. Bovendien is een Whatsappvacature ook gemakkelijk door te sturen naar iemand die je kent. “Het is geen toeval dat je in één onderneming meerdere mensen van dezelfde nationaliteit of achtergrond vindt”, zegt Zelfa. “Het begint vaak met één iemand die er is beginnen werken, en vacatures deelt binnen zijn of haar gemeenschap.”

De vacature

“Ik vind het moeilijk om in te schatten of ik in aanmerking kom voor de job. Wat betekent ‘ervaring vereist’ precies?” – Irene

“Ondernemingen doen hun best om vacatures zo helder en summier mogelijk op te stellen, want we zijn allemaal op zoek naar mensen”, zegt Zelfa. “Toch zitten zelfs in eenvoudige vacatures vaak onbewuste aannames die obstakels vormen voor mensen. Ga er niet van uit dat iedereen ‘wel weet wat je bedoelt’ omdat het standaardzinnen zijn. Zelfs mensen die hier opgegroeid zijn, hebben vaak moeite met het interpreteren van standaard rekruteringstaal.”

“Is mijn Nederlands voldoende? Als mensen snel spreken, begrijp ik het niet altijd.” – Paulo

Vaak zijn nieuwkomers eerder terughoudend omdat ze nog niet over de kennis en ervaring beschikken om te navigeren in een andere cultuur. “Onzekerheid werkt verlammend”, geeft Zelfa mee. “Je bereikt als werkgever meer mensen door typische vacaturetaal te vervangen door een heldere briefing.”

De sollicitatie

“Ik krijg geen antwoord op mijn sollicitaties. Ik deed tien jaar onbezoldigd de boekhouding voor mijn man en schoonouders, wat door vacaturewebsites als ‘geen ervaring’ wordt gezien.” – Jaqueline

“Veel mensen met een bijzonder parcours passen niet in het vooropgestelde profiel”, aldus Zelfa. “Dat is zeker zo bij geautomatiseerde rekrutering. Rommelige cv’s, cv’s met spelfouten, werkloosheidsperiodes, …  zijn vaak niet goed te lezen door een computersysteem, en dus vallen deze kandidaten al snel af.”

“In Bagdad was ik advocate. Mijn diploma is hier niet geldig, dus het staat niet op mijn cv.” – Marwa

“Laat je AI zoeken op ‘mensen met een diploma’, dan vallen mensen als Marwa eruit”, zegt Zelfa. “Marwa’s diploma mag dan niet geldig zijn, ze beschikt wel over de kwaliteiten en competenties die nuttig zijn voor een reeks andere jobs. Die vaardigheden zie je pas als je iemand op gesprek uitnodigt.”

“Er stond in de e-mail ‘Afspraak: 14u-15u’. Toen ik er om 14u30 arriveerde, was ik blijkbaar te laat.” – Momo

In elke cultuur zitten heel wat ongeschreven wetten en regels die je als buitenstaander niet altijd juist interpreteert. “Het lijkt voor ons heel voor de hand liggend dat er 14u bedoeld wordt, maar dat is het niet”, legt Zelfa uit. “Hoe we omgaan met tijd is enorm cultuurgebonden. Wees dus duidelijk, en controleer steeds of jij en de kandidaat elkaar goed begrepen hebben. En vooral: schrijf iemand niet meteen af als die te laat is.”

De winst

In het algemeen kunnen we van bedrijven meer openheid en creativiteit verwachten, vindt Zelfa. Inclusiviteit gaat vooral om omdenken. Nemen we de taal als voorbeeld. Moet Nederlands altijd een vereiste zijn? “Ik ben zelf een voorstander van Engels als voertaal op productievloeren”, zegt Zelfa. “Maar je zou het ook anders kunnen doen: als Nederlands echt belangrijk is, stel dan groepjes van drie samen waarbij één iemand goed Nederlands spreekt, zodat iedereen kan samenwerken en van elkaar leren. Werk met verschillende taalniveaus in alle bedrijfscommunicatie, van universele pictogrammen tot taalondersteunende symbolen. En maak gebruik van technologie, zoals de vertaalpocketphones bij Pfizer.”

Op de vraag “moeten we dit ook al doen?” antwoordt Zelfa voluit “ja”. “Omdat ondernemingen er alleen maar bij te winnen hebben”, besluit ze. “Onderzoek blijft aantonen dat bedrijven die investeren in diversiteit en inclusie productiever zijn en meer winst maken. Bovendien is het leuker werken. Wat houdt ons tegen?”