Zeisberger begon zelf als een typische finance guy. Hij schreef zijn scriptie over kredietrisico, “een puur technisch verhaal”. Naarmate hij ouder werd, raakte hij meer en meer geïntrigeerd door hoe psychologie onze beslissingen drijft en hoe systematisch dit is. “Ik kwam erachter dat mensen die dachten zeer rationele besluitvormers te zijn – zoals de meeste financiële managers en investeerders – ook vatbaar zijn voor veelvoorkomende cognitieve fouten. Die ontdekking boeide me en het boeit me nog steeds. Er valt nog veel te ontdekken in dit domein.”
Cognitieve valkuilen bij financiële beslissingen
Over de psychologische factoren bij zakelijke beslissingen zijn veel casestudy’s gepubliceerd en dan met name over wat er misgaat, zoals te veel betalen voor een overname. “We noemen dat ‘de vloek van de winnaar’”, zegt Zeisberger. “Te veel betalen gebeurt meestal bij veilingen, waar een CEO het bedrijf alleen krijgt wanneer hij degene is wiens bereidheid te betalen het hoogst is. Dan is het niet onwaarschijnlijk dat deze bestuurder te veel betaalt, omdat de andere partijen bereid waren minder te betalen. In dit soort situaties kunnen we dergelijke fouten waarnemen. Dat is ook de reden waarom zoveel M&A-transacties misschien niet optimaal zijn.”
De vloek van de winnaar is zeker niet de enige cognitieve valkuil die Zeisberger en zijn collega-onderzoekers tegenkomen. Hun onderzoek naar de psychologie van risico is vooral gefocust op investeringen. “Vanuit onderzoeksperspectief is dat een geschikt veld omdat we hier gelijksoortige beslissingen kunnen analyseren. Zo kunnen we achterhalen welk soort fouten mensen daarbij maken. Hoe meer gegevens we hebben, hoe meer we kunnen zeggen over deze gevallen. Anders zouden we het vooral moeten hebben van anekdotisch bewijs. Desalniettemin zijn de psychologische valkuilen die we vinden bij beleggingsprofessionals net zo goed van toepassing op andere beroepsgroepen, zoals (financiële) managers en bestuurders in bedrijven.”
Overmoed als overlevingsstrategie
Een dominante observatie uit de onderzoeken onder beleggers is dat de meesten van hen overmoedig zijn. “Ze denken dat ze betere vaardigheden hebben dan ze in werkelijkheid hebben en daarom doen ze te veel transacties”, aldus de hoogleraar. “Wanneer je denkt dat je superieure vaardigheden hebt en je in staat bent om de volgende Google, Apple of Microsoft te kiezen, leidt dit meestal niet tot uitstekende resultaten.” In hun onderzoek gaan Zeisberger en zijn collega’s dieper in op waarom professionals en bestuurders overmoedig zijn. Een van de redenen die zij ontdekten, is dat zij een vertekend geheugen hebben. “Als mensen hebben wij de neiging om goede beslissingen en goede resultaten beter te onthouden dan slechte en ongelukkige”, aldus Zeisberger. “We zouden deze kunnen onthouden, maar we onderdrukken ze. Dat is een overlevingsstrategie. Deze bevooroordeelde herinnering bevordert je overmoed nog meer omdat je in het verleden kijkt en jezelf vertelt wat een geweldige investeerder je bent, ook al ben je helemaal niet zo geweldig.”
