Coaching in een context van verandering: ‘Meer en meer een holistisch en strategisch instrument’

Samira Blanjean en Ylva Nordström (International Coaching Federation) zagen hun vakgebied de voorbije jaren fundamenteel veranderen en alsmaar belangrijker worden. Hoewel goede coaching voornamelijk tijdloze skills aanwakkert, blijkt het met name in volatiele tijden een essentiële tool. “Het is absoluut mogelijk om meer systematisch te werken en coaching zo in te zetten om een heuse transformatie te realiseren binnen de organisatie.”

De meningen over coaching zijn verdeeld. Waar de term bij sommigen meteen rollende ogen veroorzaakt, zijn anderen – zij die het nut ervan reeds aan den lijve mochten ondervinden – rotsvast overtuigd van de meerwaarde voor hun persoonlijke ontwikkeling of binnen het HR-verhaal van hun organisatie. Samira Blanjean, sinds begin dit jaar opnieuw co-voorzitter van de Belgische tak van de International Coaching Federation (ICF), de grootste ledenorganisatie voor coaches, begrijpt ook die eerste groep. “Al pakweg vijftien jaar wordt er heel vaak over coaching gesproken en lijkt haast iedereen zich als een coach te presenteren.” Het is echter geen titel die je jezelf zomaar kan aanmeten. “Het verschil tussen een coach en een gecertificeerde coach is groot.”

Shift naar strategische verankering

Samira Blanjean, Co-voorzitter ICF.

De International Coaching Federation, die dit jaar haar dertigste verjaardag viert, telt 60.000 coaches verspreid over 160 landen en 141 nationale afdelingen. Wat hen bindt, zijn een gedeeld deontologisch kader en een gemeenschappelijke trainingsachtergrond. “Al onze coaches worden wereldwijd op dezelfde manier getraind, in functie van acht kerncompetenties en met overkoepelend een duidelijke ethische code waar zowel de leden als hun klanten op kunnen terugvallen. Vóór elke opdracht moet er bovendien een ‘chemistry-meeting’ plaatsvinden om te evalueren of er wel een match is, waarna altijd een contract opgesteld wordt om de verwachtingen van coach en coachee te stroomlijnen en helderheid te scheppen over het stappenplan en de doelstellingen.” Wederzijds vertrouwen is de basis, klinkt het.

“De soms nog neerbuigende kijk op coaching impliceert alleszins dat de ICF belangrijker is dan ooit”, pikt Samira’s collega Ylva Nordström in. Zij maakte kennis met de federatie toen ze zich wou laten erkennen als coach en is er intussen actief als Ambassador for Marketing & Communication. “Coaching wordt nog al te vaak geassocieerd met soft skills, met wollige en vage feel good-gesprekken. Nochtans is de impact van échte coaching reëel.”
Dat de volatiele context van vandaag de nood aan zulke coaching doet toenemen, lijkt een geluk bij een ongeluk. “Waar coaching tot vijf of tien jaar geleden dikwijls louter als laatste redmiddel werd gezien voor iemand met een probleem, is het meer en meer een strategisch instrument, verankerd in een organisatie. De constante verandering vergt nu eenmaal weerbaar leiderschap en extra aandacht voor het welzijn, de persoonlijke ontwikkeling, de retentie en waar nodig de re-integratie van medewerkers.”

Democratisering

Dat een geaccrediteerde coach niet enkel met een manager aan de slag kan gaan om een duurzame leiderschapsstijl te ontwikkelen, maar ook een personeelslid na een burn-out kan begeleiden in een gezonde terugkeer naar de werkvloer, om slechts enkele voorbeelden te hernemen, duidt op een tweede trend in het coachinglandschap. Coaching is niet langer een strikt afgebakend verhaal, maar wel een verhaal van een hele organisatie. “Terwijl het vroeger een tool was exclusief voor de CEO en de directie, mogen we intussen spreken van een democratisering”, aldus Samira. “Bedrijven en hun HR-managers begrijpen stilaan dat de return on investment van een bredere aanpak erg groot kan zijn.” “En dus pleiten we als federatie voor een holistische benadering”, zegt Ylva. “Het is absoluut mogelijk om meer systematisch te werken en coaching op die manier in te zetten om een heuse transformatie te realiseren binnen je bedrijf.”

Bij die holistische insteek horen evenwel twee belangrijke voetnoten. Ten eerste is het zo dat elke functietitel en zelfs elk individu een andere aanpak vereist. Coaching mag nooit eenheidsworst zijn. Ten tweede mag eenzelfde coach – die de ICF-deontologie onderschrijft – nooit meerdere mensen uit hetzelfde team begeleiden. “Een manager coachen, geklaag horen over een teamlid en nadien zelf in gesprek gaan met de genoemde persoon, dat is geen gezonde werkwijze”, verklaart Samira. “Confidentialiteit is een sleutelwoord. Want hoe meer je coachee je vertrouwt, hoe geschikter je ondersteuning zal zijn.”
Dat is meteen ook de reden waarom het doorgaans beter is om een externe coach – “en liefst een pool van coaches, gezien het grote belang van een goede match tussen coach en coachee” – onder de arm te nemen dan om een vaste interne coach aan te stellen.

Tijdloze skills

Samira en Ylva zeiden het al: de disruptieve hedendaagse context zet heel wat organisaties aan om uit te kijken naar ondersteuning. Economische, technologische en maatschappelijke veranderingen zijn nu eenmaal typische omstandigheden waarin een organisatie of een individu nood heeft aan coaching. Denk maar aan een herstructurering die nieuwe vormen van samenwerking vraagt, aan een leider die zijn/haar team beter wil aansturen in uitdagende tijden of aan een medewerker die voor zichzelf graag het juiste carrièrepad uitstippelt. En die veranderingen volgen elkaar anno 2025 in sneltempo op.

We mogen echter niet vergeten dat coaches in diezelfde omgeving opereren. Hoe houden zij de vinger aan de pols? Hoe kunnen ze garanderen dat hun aangereikte handvatten voldoende duurzaam van aard zijn? “Als ICF-coach moet je om de drie jaar aantonen dat je jezelf bijschoolt,” vertelt Samira, “maar ook de federatie zelf evolueert constant en faciliteert die bijscholingsmomenten. De kerncompetenties en het ethisch kader staan allerminst in steen gebeiteld, ze evolueren parallel met de maatschappij en haar behoeften. Daarnaast vormen we een erg grote community waarin heel wat kennis uitgewisseld wordt en stemmen we de trainingen steeds af op de actuele behoeften van zowel coaches als coachees.”

“Tegelijk moet gezegd dat coaches vooral op het interne focussen en getraind zijn om dieper te graven dan de waan van de dag”, nuanceert Ylva op haar beurt de impact van de veranderlijke context op het werk van een coach. “We helpen mensen om veerkrachtiger te zijn, om aan zelfreflectie te doen en om goede keuzes te maken. Dat zijn veeleer tijdloze skills. En dus is ook coaching behoorlijk tijdloos.”

Listen, look, lead

Het mag dan niet opgenomen zijn in de kerncompetenties van de International Coaching Federation, ‘listen, look, lead’ – het thema van de CHRO Day 2025 – lijkt het ultieme leidmotief. Voor CEO’s, HR-managers én coaches. “Actief luisteren en doorvragen is erg belangrijk om duidelijkheid te scheppen voor de coachee”, geeft Ylva aan. Al is dat eigenlijk zelfs niet de essentie van de opdracht. “Soms is er simpelweg geen ultiem antwoord en help je iemand al vooruit door gewoon te luisteren zonder te onderbreken. Ik weet uit ervaring dat mensen dat ontzettend waardevol vinden.”

ICF is sponsor van de CHRO Day 2025.