Verslag Winterwende: ‘Het is nog nooit zo slecht goed gegaan’

Elk jaar presenteert Acerta Consult zijn HR Outlook, een nota waarin de HR-dienstverlener zijn visie op de arbeidsmarkt voor het komende jaar belicht. Een mooie aanleiding voor ons om deze met een selecte groep CHRO’s en HR-directeuren te bespreken tijdens de derde editie van de Winterwende. Focus lag op de thema’s AI, welzijn en talent management.

Het eerste deel van de presentatie van de HR Outlook was voor rekening van Chris Wuytens, op zijn – letterlijk – allerlaatste werkdag als Managing Director van Acerta Consult. De dag erna ging hij officieel op pensioen en werd zijn functie overgenomen door Karen Braeckmans. Chris Wuytens trapte de avond af met een interessante vaststelling: het is nog nooit zo slecht goed gegaan met ons land. Lees: we worden langs alle kanten bestookt met economische doemverhalen (massale ontslagen, bedrijfssluitingen, financiële besognes, …), maar eigenlijk doen Europa en België het helemaal niet slecht, integendeel.

Zo vormen bijvoorbeeld de landen van de Europese Unie nog altijd de tweede grootste economie ter wereld, na de Verenigde Staten. Precies 17% van het wereldwijde GDP wordt in onze contreien gegenereerd en daarmee doen we het net zo goed als China. India, dat door veel mensen als een opkomende supermacht wordt aanzien, haalt nauwelijks 4%. Bovendien zijn ook de vooruitzichten voor 2025 niet zo slecht. Volgens het IMF stevent ons land af op een groei van 1,2%, daarmee doen we het beter dan Duitsland (0,8%) en Frankrijk (1,1%).

Productiviteitsgroei

Chris Wuytens

Chris Wuytens toonde ook aan dat onze productiviteit over verschillende generaties heen gigantisch gegroeid is en dat er geen reden is om te denken dat die groei op instorten staat. Als we de Amerikaanse productiviteit uit arbeid in 1890 op 100 zetten, haalde Europa destijds maar een miezerige 8. Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog, echter, begint de productiviteit bij ons gigantisch te stijgen en haalt ze tegen het jaar 2000 nagenoeg dezelfde cijfers als in de VS. Vanaf 2000 moeten we de Amerikanen opnieuw wat voor laten gaan, al is dat vooral te verklaren door de financiële crisis van 2008-2010 en de coronapandemie, aldus Chris Wuytens.

Dit alles brengt mee dat er stilaan ook een enorm verschil is ontstaan tussen perceptie en realiteit, zo zegt Chris. De afstand tussen consumentenvertrouwen en de economische werkelijkheid is nog nooit zo groot geweest. Terwijl vooral de Amerikaanse – maar ook de Europese – economie blijft draaien, voelen de gewone burgers dat helemaal niet zo aan.

Schisma

Ook in HR is dat schisma er. Vandaag zijn ongeveer vijf miljoen Belgen aan het werk, dat cijfer is nog nooit zo hoog geweest. We zitten op een werkgelegenheidsgraad van 72 à 73% en deze stijgt in alle gewesten. Het aantal NEET-jongeren (Not in Education, Employment or Training) lag in 2000 op ongeveer 25%. Nu schommelen we rond de 7%.

En België springt er nog op andere manieren uit. Onze arbeidsmarkt is licht aan het afkoelen, maar blijft nog altijd bijzonder krap. Er is bijna geen enkel land in Europa waar het zo lastig is om personeel te vinden dan in ons kikkerlandje. Voor elke duizend mensen die werken, staan er 44 vacatures open. In de rest van Europa zijn dat er gemiddeld “maar” 24. Bovendien zijn er per vacature gemiddeld ook maar twee kandidaten beschikbaar. “Wij hebben de meest krappe arbeidsmarkt van Europa. Daar moet je je als HR-verantwoordelijke op instellen, niet op een crisis”, dixit Chris Wuytens.

Maar was er dan niet zoiets als een “ontsporende inflatie”? Die was er zeker, maar – zelfs met een automatische loonindexatie – is België qua loonkost ondertussen alweer bijna ingehaald door de andere Europese landen, toonde Chris aan. En in de Verenigde Staten stijgen die loonkosten ondertussen al quasi even snel als bij ons.

De conclusie van Chris is duidelijk: het is echt geen toeval dat woorden als ‘doomscrolling’ en ‘brain rot’ woorden van het jaar zijn. We worden als publiek door negatief nieuws aangetrokken als motten door vuur. Terwijl de realiteit eigenlijk veel minder dramatisch is dan veel mensen denken. Geloof in possibilisme: het zal niet makkelijk zijn, maar het kan.

Diffuus

Na de presentatie van Chris Wuytens ging het woord naar kersvers Managing Director Karen Braeckmans. Zij ging specifiek dieper in op de HR Outlook van Acerta Consult. Die identificeert dit jaar een vijftal spanningsvelden tussen werknemers en werkgevers. Na bevraging van de gasten, werden er drie daarvan behandeld.

Karen Braeckmans

Het eerste spanningsveld is (hoe kan het ook anders) artificiële intelligentie. Waar we in 2024 de absolute doorbraak zagen van AI, is de impact op onze arbeidsmarkt en op de way of working van onze bedrijven nog altijd niet helemaal duidelijk, aldus Karen Braeckmans. Dat uit zich ook in het veldonderzoek van Acerta. Daaruit blijkt dat bijna 80% van de werkgevers AI als een kans ziet, eerder dan als een bedreiging. Bij de werknemers is de animo voorlopig een stuk minder groot: bijna vier op de tien meent dat AI een gevaar is voor hun job.

Ook rond de kennis over digitale vaardigheden lopen de meningen in de twee kampen uiteen. Een kwart van de werkgevers stelt dat er een “gebrek aan digitale kennis is bij een aanzienlijk deel van de werknemers”. Voor 47% is een gebrek aan kennis bij een “klein deel” van de werknemers. Tegelijk vindt meer dan 85% van de werknemers dat ze minstens goed of zeer goed met digitale technologieën overweg kunnen.

Impact van AI

Hoe dan ook blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat AI wel degelijk een impact heeft op de prestaties van werknemers, aldus Karen Braeckmans. Wie AI gebruikt, schrijft teksten gemiddeld 40% sneller dan een controlegroep die geen AI kan inzetten. In 18% van de gevallen gaat de kwaliteit omhoog. Iets meer dan de helft (56%) van programmeurs die AI gebruiken, zijn sneller klaar met hun taak.

Het toont ook aan dat kennistaken voorlopig het meest geschikt zijn voor AI, maar, zo zegt Karen, het blijkt eveneens dat de meeste prestatiewinst voor beginners is. Hoe meer ervaren of beslagen iemand is in een bepaalde taak, hoe minder de technologie de prestaties omhoog krikt. In elk geval zijn de ware implicaties van AI op langere termijn niet eenvoudig te voorspellen. En dat maakt dat aanpassingsvermogen een van de meest gegeerde skills is vandaag de dag.

Gelijke kansen

Veerle Dero

Na de presentatie van het eerste spanningsveld kwam Veerle Dero, Talent Acquisition Director bij Microsoft, vertellen hoe er bij Microsoft met AI wordt omgegaan. Ze gaf daarbij grif toe dat ze zelf soms nog worstelt met de mogelijkheden van de technologie. “Hoe ga je bijvoorbeeld om met CV’s die zijn opgesteld met behulp van AI of met kandidaten die AI willen gebruiken tijdens de selectiegesprekken? Hoe zorg je voor een objectief proces waarbij alle kandidaten dezelfde kansen krijgen, ongeacht hun gebruik van bepaalde voorhanden zijnde tools?” Daar ligt volgens Veerle dan ook net een belangrijke rol voor HR: om ervoor te zorgen dat AI op een faire en inclusieve manier wordt toegepast doorheen de volledige employee life cycle.

ABC-methode

Ook voor het tweede spanningsveld greep Karen Braeckmans terug naar een onderwerp dat vandaag hot is: welzijn op het werk. Wereldwijd gaan zowat 12 miljard werkdagen per jaar verloren door werknemers die depressief, gestresseerd, kampend met een burn-out of angstig thuis zitten. Dat zijn 55 miljoen full-time equivalenten of 11 keer de totale werkende bevolking van België. Om maar te zeggen: het probleem is niet gering.

Ook hier was er weer een tweespalt tussen de werkgevers en de werknemers. Het onderzoek van Acerta toonde aan dat 73% van de bedrijven beweren goed met welzijn om te gaan. De werknemers waren een stuk minder enthousiast. Daar gaf 60% aan dat de werkgever eerder niet bezorgd is over mentale gezondheid op de werkvloer.

Veel HR-managers hanteren de ABC-methode om aan te duiden wat er nodig is om zich goed te voelen bij een werknemer, waarbij ABC staat voor Autonomie, verBondenheid en Competentie. In de HR Outlook geven 76,2% van de werknemers aan dat ze genoeg autonomie krijgen. Net iets meer dan 52% zeggen een sterke verbondenheid te voelen met de organisatie waar ze tewerkgesteld zijn. En 61,4% hebben voldoende uitdagingen op het werk.

Waarin investeren?  

Bij Microsoft staat de aandacht voor welzijn of wellbeing centraal, vertelde Veerle Dero. En dat gaat verder dan fysiek of mentaal welzijn. Zo geeft Microsoft zijn medewerkers training en consulting over financieel welzijn. Hoe moet je je geld beheren? Waarin kun je best investeren? Wat is een goede ratio tussen huur en loon? “Je kunt je afvragen of dat de verantwoordelijkheid van de werkgever is”, zegt Veerle. “Maar het is overduidelijk dat financieel welzijn zeer belangrijk is om je goed te voelen.”

Daarnaast blijkt het Amerikaanse softwarebedrijf ook een van de grootste filantropen ter wereld te zijn. Elke werknemer krijgt een budget om aan goede doelen te spenderen en Microsoft vult in regel donaties van werknemers aan met hetzelfde bedrag. Bovendien zijn er ook extra verlofdagen voorzien voor wie aan vrijwilligerswerk doet en kan je voor dat werk zelfs door Microsoft zelf betaald worden.

Tot slot heeft Microsoft ook verschillende ERG’s (Employee Resource Groups) opgezet. Daarin kunnen werknemers met hetzelfde geslacht, dezelfde achtergrond, religie of bekommernissen mekaar vinden om erover te praten.

Groei-mindset

Het derde en laatste spanningsveld dat Karen Braeckmans aanraakte, was talent management. Gemiddeld blijft een Belgische werknemer ongeveer elf jaar bij dezelfde werkgever. In bijna alle sectoren stijgt dat cijfer ook. Belangrijk om daarbij aan te stippen, is dat de Belg wel elf jaar wil blijven, maar niet om jaren aan een stuk hetzelfde te doen. Het toekennen van andere rollen aan diezelfde medewerker binnen je organisatie is dan ook cruciaal.
Meer zelfs, vaak zijn mensen na een tijd ook vragende partij om jobs buiten de organisatie te doen, zonder de bedoeling om het bedrijf definitief te verlaten. Ze doen dat om hun talenten en kennis te verbreden, voor de afwisseling, voor een beter loon of om hun netwerk uit te breiden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan werknemers die tijdelijk en/of deeltijds gaan lesgeven.

Voor Veerle Dero was dit een mooi moment om het performance-model bij Microsoft voor te stellen. Dat model gaat uit van een groei-mindset, met andere woorden: wat heb je geleerd uit je fouten? Concreet wordt performantie bij Microsoft gemeten naargelang de impact die je had. En die impact zit op drie aspecten: je eigen persoonlijke inbreng, hoe je aan succes van anderen hebt bijgedragen en hoe je werk van anderen gebruikte om succes te creëren. “Op die manier,” zo zegt Veerle, “kom je aan een model dat op een 360°-manier onderzoekt waar succes vandaan komt.”

Conclusie

Er is vandaag geen enkele reden om te doemdenken, niet over de economie in het algemeen en niet over de arbeidsmarkt in het bijzonder. Quasi alle indicatoren staan op groen en zullen allicht ook de komende jaren op groen blijven staan. Uiteraard moeten bedrijfsleiders en HR-mensen wel waakzaam blijven voor trends en gevoeligheden die de kop opsteken. Artificiële intelligentie is er daar zeker een van. Het is uitkijken naar hoe AI zich precies zal manifesteren op de jobmarkt, hoe het de workflow van werknemers zal beïnvloeden en wat de impact zal zijn op de aanwervingen.

Tegelijk blijft ook aandacht voor welzijn op het werk een must. En ook talent management blijft een aandachtspunt, dat uiteraard deels samenhangt met het bredere begrip welzijn.

Dit event was in samenwerking met Acerta Consult.
Bekijk hier de foto’s.