Intellectual property is voor iedereen relevant

Heel wat bedrijven zitten, soms zonder dat ze het zelf beseffen, op een schat aan intellectuele eigendom, van merken en productontwerpen over technische uitvindingen en softwarecode tot ideeën voor procesoptimalisaties. Hoe valideert u dit soort eigendom? Tijdens een recent rondetafelgesprek bleek dat het de moeite waard is om hiervoor een strategie op te stellen. 

Aan tafel verzamelden gasten uit verschillende bedrijfstakken: software, de muziekindustrie, de modewereld en een startup-incubator. Uiteraard mochten ook enkele doorwinterde specialisten in de materie niet ontbreken. Het gesprek kwam er op suggestie van het softwarebedrijf Exact. Voor hen is intellectual property of IP een regelmatig wederkerend én gevoelig onderwerp, zegt Senior Sales Executive Steven Lemmens. “Zeker voor grote klanten maken wij af en toe klantspecifieke oplossingen. Die bedrijven betalen voor die software, betalen ook voor het onderhoud ervan en gaan er dan vaak ook van uit dat de IP hierachter sowieso van hen is. En dat is niét zo. Soms proberen we dat op te lossen met een commerciële overeenkomst, maar dat blijven gevoelige discussies waar ook altijd juristen bij betrokken zijn.”

Vaak willen klanten ook dat bepaalde software die voor hen ontwikkeld werd, geen deel gaat uitmaken van het standaardaanbod voor andere bedrijven, zegt Lemmens. “Ook daar zijn, geval per geval, commerciële formules mogelijk. Soms wordt er op die manier functionaliteit door ons ontwikkeld die we ook voor andere klanten kunnen inzetten. Van tijd tot tijd spelen ook heel andere besognes mee: wat bijvoorbeeld als Exact zou overgenomen worden door een concurrent van onze klant? Dan zit al de kennis net op de plek waar die klant het niet wil hebben.”

Hiphop

Ook bij de platenmaatschappij Universal Music vormen IP en auteursrechten een bijna dagelijks agendapunt, zegt Financial Director Pol Walraet. “In de muziekindustrie wordt met een grote verscheidenheid aan contracten gewerkt, dus we moeten de vinger aan de pols houden. Soms worden er in contracten ook erg ingewikkelde of zeer originele afspraken gemaakt. Zeker bij bijvoorbeeld hiphopalbums, waar soms heel veel artiesten samenwerken, is een fout snel gemaakt. Afrekeningen zijn anders geregeld in pakweg Nederland dan in België en artiesten werken onder verschillende soorten deals, een artiestendeal is iets heel anders dan een licentiedeal. Voor ons is het in elk geval zeer belangrijk om informatie goed te laten doorstromen, tussen ons juridisch departement, onze royalty-afdeling en de mensen van A&R (artists & repertoire).”

Lesly Van de Voorde en François Gevers, van het in intellectuele eigendom gespecialiseerde kantoor Gevers, maken meteen abstractie van alle technische verschillen tussen octrooien, patenten, merken en auteursrechten. “Voor mij is IP vooral een strategie”, aldus Van de Voorde. “Een manier om met bepaalde zaken in uw bedrijf om te gaan. Die strategie kan bijvoorbeeld heel verdedigend zijn. Of ze kan ook een groot fiscaal motief hebben, want bijvoorbeeld het in dienst nemen van R&D-personeel wordt fiscaal gestimuleerd. Ze kan ook een hefboom vormen voor partnerships. Voor u bepaalde zaken gaat beschermen, moet u in elk geval weten wat uw strategie is en wat u ervan verwacht. Het is perfect mogelijk om uw uitvinding in alle landen ter wereld keihard te gaan beschermen. Maar dat is niet alleen peperduur, misschien is het ook niet eens nodig.”

En er zijn nog andere, onvermoede paden die bedrijven kunnen bewandelen. Zo kan een strategie zijn om uw eigen IP te gaan vermarkten via derde partijen, vult Gevers aan. “Soms bent u te klein om alles zelf te doen en kunt u ervoor kiezen om uw IP te laten exploiteren door een ander bedrijf. Dat kan perfect de basis vormen voor een contract. Zolang uw IP-strategie maar in lijn ligt van uw zakelijke strategie. Wat is relevant voor mijn bedrijf? Ga ik vooral berusten op interne knowhow en alles geheimhouden? Zal ik alles kunnen geheimhouden? Of moet ik toch een deel patenteren? Er zitten dus heel wat hoeken en kanten aan het verhaal.”

Nog zo’n kantje is bijvoorbeeld het auteursrecht dat berust op bepaalde zaken die binnen uw bedrijfsmuren zijn ontwikkeld. Software is een typisch voorbeeld. “We zijn nu bezig met een dossier van een bedrijf dat de uitwerking van een idee heeft uitbesteed aan een partij externe softwareontwikkelaars”, zegt François Gevers. “Zij willen weten wat de waarde van dat idee is. Maar een belangrijke vraag daarbij is: is die software wel uw eigendom? Zijn de auteursrechten wel overgedragen? Zonder onderhandeling of contractbepaling blijven auteursrechten bij de auteur, zelfs als er de volle pot voor betaald werd. Ook bijvoorbeeld de auteursrechten van eigen werknemers worden meestal automatisch aan de werkgever overgedragen, maar het beste is toch om dit in het arbeidscontract vast te leggen.”

In de muziekwereld is zo’n strikte scheiding tussen auteursrecht en gebruiksrecht altijd al gemeengoed geweest, zegt Pol Walraet. “Voor het schrijven van het nummer zijn er publishing-rechten, die bij de auteur liggen, maar zodra het nummer wordt opgenomen, zijn er de zogenaamde recording rights. Het is ook perfect mogelijk dat die twee bij totaal andere muziekmaatschappijen zitten.”

Naar buiten komen

Patenteren betekent ook dat u met uw IP naar buiten moet komen en dat kan u als bedrijf soms meer kosten dan opbrengen, zegt Gino Huyghe, verbonden aan de startup-incubator imec.istart. “Ik ken een aantal bedrijven die bewust geen bescherming zoeken omdat ze weten dat men in, bijvoorbeeld, China zeer zorgvuldig de patentdatabases gaat doorzoeken. Voor zo’n Chinees bedrijf is het dan natuurlijk een koud kunstje om een klein detail aan dat patent te veranderen en het na te maken.”

De CFO van een kledingbedrijf worstelt nog wat met IP, zo geeft hij toe. “De naam van ons bedrijf is op zich een sterk merk, maar we zijn er niet zo mee bezig om het te beschermen”, zegt hij. “Wel om het te vermarkten, maar niet om het echt te beschermen. Ons merk is niet zoals, pakweg, Delvaux. Het merk willen we wel beschermen, maar de kleding op zich is daarvoor niet onderscheidend genoeg. Die kost halen we er niet uit.”

U moet ook goed weten wát u kunt beschermen en wat niet, onderstreept François Gevers. “Een businessconcept is niet te beschermen. U kan wel bijvoorbeeld een bepaalde software beschermen, maar u kan niemand beletten om tot hetzelfde resultaat te komen met compleet andere code. Er is Microsoft Word, maar er was ook zoiets als Wordperfect.”

Copycats of gratis reclame?

Toch kan een beschermende strategie ook voordelen meebrengen, zegt François Gevers. Door uw merk te registreren, heeft de douane bijvoorbeeld een solide wettelijke basis om namaakproducten tegen te houden en te vernietigen. Designmerken zijn daar inderdaad meer mee bezig, beaamt Lesly Van de Voorde, maar soms komt die zeer beschermende attitude ook in compleet andere sectoren voor. “Veel ondernemers zien de bescherming enkel als een kost, maar een strategie gericht op het vorderen van schadevergoedingen op copycats kunnen de kosten van de bescherming financieren. Die namaak is niet altijd een product maar kan ook het gebruik van de naam van een gekend bedrijf zijn, of een beeldmerk op internetsites.”

Gino Huyghe zou dit een stuk pragmatischer aanpakken, zegt hij. “Ik denk dat je zonder bescherming de markt zo’n stuk groter kan maken dat je er uiteindelijk meer aan kunt verdienen”, zegt hij. “Namaak is gratis reclame en maakt het origineel net nog begeerlijker. Er zullen ook altijd mensen zijn die bereid zijn om meer te betalen om een origineel in huis te halen.”

Pol Walraet herkent dit. “Bij de opkomst van de digitale piraterij heeft de muziekindustrie daar als een leeuw tegen gevochten, maar uiteindelijk is niemand daar beter van geworden. Nu werken we samen met Spotify en Apple Music en onze inkomsten liggen hoger dan ooit tevoren. Idem met TikTok en YouTube: dat soort inkomsten zijn nog niet zo groot, maar al exponentieel meer dan een paar jaar geleden.”

Deze rondetafel werd mee mogelijk gemaakt dankzij Exact.