Verslag CHRO Day 2023: agressie koesteren, “een beetje” burn-out, jezelf heropbouwen en 18 bazen

Hoe houd u het vuur in uzelf en van uw organisatie brandend? Zo’n honderd HR-executives verzamelden in het Kasteel van Brasschaat rond het thema ‘Light My Fire!’. Een dag vol vurige talks, warme ontmoetingen, key take-aways en parkwandelingen.

Het begint met vuur. Letterlijk. Terwijl de deelnemers nog maar net uit hun jassen geschud zijn, zwaaien brandende toortsen door de lucht. Opgevangen en gebalanceerd door Jaaon, vuurmeester met puntige snor. Later op de dag zal hij zeggen: “Let op, het is gevaarlijk om met vuur te spelen”. Als hij dichterbij het publiek komt, stijgt de spanning voelbaar. De vlam is in de pan.

Vandaag zijn er ongeveer 100 CHRO’s en HR-directeuren naar het Kasteel van Brasschaat gekomen, middenin het prachtige park en de statige bomen in hun jonge bladgroen. Er zijn veel nieuwe gezichten. Niemand staat lang alleen, de gesprekken zijn openhartig en hartelijk.

“Wij hebben nog samengewerkt”, “Ik heb mijn huidige job te danken aan een gesprek hier tijdens een vorige editie”, “Kan jij komen spreken op de familiedag van het nieuwe kantoor?” Het zijn mensen die elkaar in hun carrière wel al eens tegen het lijf gelopen zijn. De sfeer bij het haardvuur, en het park dat ontwaakt na de winter, is warm. Zelfs het personeel van het kasteel begint tot de vaste crew te behoren.

De aanwezigen hebben er een punt van gemaakt om hier te kunnen zijn, ondanks drukke agenda’s en business priorities. “Het doet zoveel deugd om een dag lang uit de rush te zijn”, zegt Hilde Boschmans van Circet Benelux. “De sprekers zijn interessant en er is tijd om met peers in de diepte te gaan over ons vak en de uitdagingen.”

Op de stoelen liggen gloednieuwe notitieboekjes van House of Executives klaar. Daar wordt doorheen de dag druk in genoteerd. Lijntjes en lijntjes take-aways om mee te nemen naar de praktijk. “Mijn team begint al met zijn ogen te rollen als ik terugkom”, geeft Ingrid Waghemans van Aurubis mee. “Omdat ik vol inspiratie zit. Deze ochtend in de auto reflecteerde ik op het voorbije jaar, en we hebben een aantal dingen echt aangepast op basis van wat ik hier vorig jaar heb bijgeleerd.”

Vandaag op het menu: kan je een beetje burn-out hebben? Waarom zouden we agressie moeten koesteren? Hoe kan jezelf afbreken positief zijn? Waarvoor staat het getal 14040? En wat als je 18 bazen boven je hebt?

Light My Fire, baby

Community manager Daphné Debaenst heet de gasten welkom op deze vijfde editie en schetst hoe het thema van dit jaar ontstaan is. Het idee begon te kiemen tijdens een uitzending van het radioprogramma ‘De Wereld van Sofie’, naar aanleiding van het boek ‘Vuur’ van filosoof Ignaas Devisch. Het is dan ook Ignaas die de keynotes opent met een beschouwing over de rol van vuur doorheen onze geschiedenis tot op vandaag. “In de oude mythes was vuur een element dat vereerd en gevreesd werd”, vertelt hij. “Tot we in de Renaissance de mens centraal zetten, en onszelf tot heerser van de natuur maakten. Vuur heeft ons heel veel gebracht: industrialisering, welvaart, vooruitgang. Maar daarbij zijn we de andere, destructieve component van vuur uit het oog verloren. We hebben letterlijk een deel van de wereld opgebrand om tot ons comfort te komen, en we zijn onszelf aan het opbranden.” Het idee is niet nieuw. Zo schreef Adorno: met elke stap die je vooruit zet, is er een element dat je niet ziet en dat dus gaat woekeren. Wat als we het wel zien, en als we op een meer doordachte manier leren omgaan met de dubbele kant van vuur?

Op maatschappelijk vlak betekent het dat we verantwoordelijkheid nemen voor onze rol in de wereld, dat we gaan nadenken over manieren om destructie tegen te gaan. Thomas Edison schreef in 1931 al naar zijn vriend Henry Ford: “Ik zou mijn geld inzetten op zonne-energie; ik hoop dat we niet moeten wachten tot steenkool en olie zijn uitgeput voor we hiervan gebruik maken.”
Op menselijk vlak raadt Devisch aan om na te denken hoe we ons innerlijk vuur brandend kunnen houden, door bewuster om te gaan met onze energie. Door onze verbeeldingskracht te gebruiken om het anders en beter te doen.

Vurige levensdrift

Naast verbeeldingskracht hebben we onze woede en agressie nodig, geeft therapeute Yasmin Janssens aan. Bij vzw Touché leert ze er samen met haar collega’s hoe mensen de emotie kunnen omarmen en als een kracht gebruiken. “Wie is er de afgelopen 24 uur kwaad geworden?” vraagt ze. Bij een paar mensen gaat de hand in de lucht. Als we twee aan twee bespreken, blijkt dat de meesten van ons woede hebben leren wegstoppen. Het is iets van ons allemaal, geeft Yasmine aan. “Woede en agressie zijn niets anders dan eros, levensdrift. Het is een positieve, innerlijke daadkracht. Woede vertelt ons iets over onszelf, iets dat we graag anders willen zien.” Leer te kijken naar de wens die verstopt zit achter de woede, raadt Yasmin ons aan. En denk na hoe je actie kan ondernemen in de richting van die wens. “Negatieve agressie is vaak een gebrek aan keuzemogelijkheden”, geeft ze aan. “Door taal te geven aan je woede, en na te denken over mogelijke oplossingen, word je creatiever en wordt de kans op succesvolle actie groter.”

Dan spreken we over positieve agressie, omdat die heel wat voordelen biedt. Zo durf je meer je eigen grenzen aan te geven bijvoorbeeld, iets wat in bedrijfscontexten heel waardevol is. Hoe ga je daarmee om als leidinggevende? Door een veilige context te bieden zodat mensen hun woede kunnen onderzoeken, hun kwetsbaarheid zichtbaar durven maken, en creatieve oplossingen mogen uitproberen.

Dichtbij het vuur: de groeikracht van uit-één-vallen

Woede, frustratie en conflict zijn ook de drijvende krachten in het psychologisch framework dat spreker en auteur Lotte van Lith voorstelt aan een zaal die net heerlijk heeft geluncht. Lotte grijpt terug naar het werk van de Poolse psychiater Kazimierz Dąbrowski. Centraal daarin staat een waardenmodel, zoals dat van zijn tijdsgenoot Maslov, en de term positieve deconstructie.

“Elk mens ontwikkelt een individueel, complex waardenmodel, dat is opgebouwd uit verschillende lagen”, legt Lotte uit. “Willen we onze waarden en ons leven beter met elkaar in lijn brengen, dan gaat dat gepaard met conflicten. We voelen dat er iets niet klopt, dat er iets schuurt, dat er iets moet veranderen. Onze eerste reflex is om er niet verder op in te gaan, om weg te blijven van de pijn en de confrontatie.” Doe je dat toch, dan desintegreer je een deel van jezelf om het anders terug op te bouwen. Doe je dat steeds opnieuw, dan kan je steeds authentieker in het leven staan. Je beleeft wel nog innerlijke conflicten, maar je weet hoe je ermee kan omgaan. Je hoeft ze niet uit te leven tegenover anderen.

En soms was er teveel vuur…: burn-out

Wat er gebeurt als je te lang over je eigen grenzen gaat, zien we terug in de cijfers van arbeidspsycholoog Prof. Dr. Hans De Witte. Hij weet een zaal vol HR-professionals toch te verbazen met een pak research over burn-out, en het verschil met stress, overspanning en depressie. De zaal neemt gretig foto’s van een tekening waarbij een man in pak langzamerhand transformeert in een opgebrande lucifer. Hans neemt ons mee doorheen de evolutie van het begrip, dat vandaag op een heel andere manier omschreven wordt dan in de jaren 80. Er zijn vier kernsymptomen van burn-out, en drie secundaire, leren we. Er zijn cijfers. Hans geeft ons mee dat burn-out moeilijk te meten valt, dat er een verschil is tussen de klachten en de diagnose, en dat het aantal mensen dat met burn-out te maken krijgt vrij stabiel bleef doorheen de voorbije jaren.

Hans benadrukt dat de oorzaak van burn-out te maken heeft met een combinatie van te hoge werkeisen en te weinig hulpbronnen. En dat werk een grotere impact heeft op het gezin dan omgekeerd. Na de sessie spreken de deelnemers daar hun verwondering over uit. Dat het echt vooral met werk gelinkt is, niet met verbouwen of scheiden, of met persoonlijkheidskenmerken (je hoeft geen perfectionist te zijn om een burn-out te kunnen hebben). En de oplossingen zijn zowel preventief (maak risico-analyses voor hulpbronnen en bouw recuperatiemomenten in, organiseer workshops rond bewustwording) als curatief (help de persoon te herstellen en kijk hoe je werk kan aanpassen).

Hoe houden we het vuur brandende? Belevingssessie duurzaam presteren

Een preventiemiddel tegen burn-out is alvast de sessie van ultrasporters Anouk Doore en Erik Michels. De oprichters van PACE2Endure beginnen met een getal: 14040. Dat zijn het aantal dagen dat je gemiddeld werkt voor je op pensioen gaat. Dat is lang. Heel lang. Hoe bouw je aan succes op de lange termijn? Anouk en Erik kijken door de bril van atleten naar de manier waarop we werken. De crux is het bouwen van een systeem dat het gemakkelijker maakt om goede gewoontes vol te houden. Mik niet te hoog, raden ze aan. Start met kleine aanpassingen in de goede richting, en doe dat zo laagdrempelig dat je er bijna geen wilskracht voor nodig hebt. Bouw voldoende momenten van rust in tussen piekmomenten, want dat is de enige manier om echt vooruitgang te boeken. En beweeg tussendoor. Bewegen helpt om onze hersencellen te vernieuwen, stellen Erik en Anouk. “Het helpt om paden in ons brein te versterken, en om nieuwe paden te creëren.”

Ter illustratie worden de deelnemers in groepen verdeeld en het park in gestuurd met een kaartje en oriëntatiepunten. Het blijkt een voltreffer. Door het wandelen ontstaan op een natuurlijke manier aangename gesprekken over de bomen om ons heen, de uitdagingen waar iedereen voor staat, de dagelijkse rush en wat een verademing deze dag is. Punt gemaakt.

Klap op de vuurpijl: lessen van een brandweercommandant

Afsluiter van de dag is Wim Van Zele, kolonel en zonecommandant bij de brandweerzone Centrum, over het veranderingstraject dat er sinds 2015 loopt. 2015 was het jaar van de gasexplosie in Gellingen waarbij 24 mensen omkwamen, waaronder vijf brandweermannen. De regering besliste daarop om de brandweer grondig te hervormen, en dat bracht heel wat uitdagingen met zich mee. “We zijn er nog steeds mee bezig”, zegt Wim. “De brandweer is een unieke organisatie, met een apart profiel. We konden niet zomaar standaardoplossingen inzetten.” Dus werkte hij samen met zijn collega’s een nieuwe organisatiecultuur uit, leiderschapstrajecten, leerdoelen en communicatiemiddelen. Wim heeft het over informeel leiderschap, waarden, cartoons, vragenlijsten, rollen wisselen, over een permanent aanspreekbaar Fire Stress Team (FIST) dat psychologische begeleiding biedt, en over nieuwe aanwervingen. Het is een mooi verhaal over de kracht van creativiteit om oplossingen te bedenken voor situaties die soms onmogelijk lijken. Of hoe de brandweer soms ook het vuur brandend moet houden.

Intussen brandt het haardvuur in de foyer, en verzamelt het gezelschap zich voor het aperitief en een copieus diner. “Het is mooi om te zien hoe je één onderwerp vanuit verschillende perspectieven kan belichten”, zegt Ilse Heylens van Deceuninck. “En hoeveel je daarvan opsteekt. Je beseft hier hoe vaak je in je dagelijkse job in een wereld zit die niet dé wereld is.” Zo sluiten we mooi af waar we begonnen zijn, met de kernboodschap van Ignaas Devisch: kijk verder en anders naar wat je denkt te kennen.

Bekijk hier de foto’s.

Dank aan onze partner SuccessDay en aan onze sponsors HR Talents, Hudson, LHH en Lotus HR.