‘Wie nu nog twijfelt over AI, komt eigenlijk al te laat’

Het internet, de smartphone en de cloud waren al gamechangers, maar de technologie die de komende jaren ons leven pas echt op zijn kop zal zetten, is ongetwijfeld AI. Hoe kan artificiële intelligentie ook de financiële afdelingen van bedrijven performanter maken? En welke roadmap moeten ondernemingen daarvoor klaarstomen? Kristof Stouthuysen, Full Professor Managerial Accounting & Digital Finance aan de Vlerick Business School, legde het uit tijdens een masterclass op de CFO Day.

“Is de AI-technologie eigenlijk al rijp om ondernemingen echt te helpen?”, zo vroeg een deelnemer aan de masterclass zich af. Professor Stouthuysen was glashelder: wie nu nog twijfelt over AI, komt volgens hem eigenlijk al te laat. Meer zelfs: “De CFO van vandaag wordt geconfronteerd met een technologie die betere beslissingen neemt dan hijzelf. Dat blijkt duidelijk uit onderzoek van Stanford, de zogenaamde AI-index. Of het nu gaat over tekst genereren, planningen opstellen, wiskundige opdrachten, … AI doet het vaak beter dan de mens. De mens heeft wel een klein voordeel als het gaat over zeer complexe omgevingen waar context een grote rol speelt. Maar het is overduidelijk dat het ook daar maar een kwestie van jaren is voor AI de leiding neemt.”

AI zal de komende jaren nog exponentieel beter, nauwkeuriger en krachtiger worden, aldus de professor. De reden daarvoor ligt voor de hand: de technologische componenten die de kracht van AI uitmaken, worden almaar beter. “Het volume aan data dat we vandaag kunnen opslaan, is ongelooflijk toegenomen. De grote uitdaging zit hem de komende jaren vooral in ongestructureerde data, zoals tekst en audio. Die evolutie gaat hand in hand met de evolutie rond algoritmen. Het is pas sinds 2011 dat we over algoritmen beschikken die krachtig genoeg zijn om bijvoorbeeld het verschil te herkennen tussen een hond en een donut. Tel daarbij Moore’s Law die stelt dat de kracht van microprocessoren elke 2,5 jaar verdubbelt, en je zit met een perfecte cocktail om AI naar het volgende niveau te stuwen.”

Van 3,2 naar 200 miljard

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de zakenwereld AI volop aan het omarmen is. Volgens Goldman Sachs tikten de wereldwijde investeringen in AI in 2013 af op zo’n 3,2 miljard dollar. In 2020 was dat 48 miljard dollar, in 2024 zullen we landen op 130 à 150 miljard. De voorspellingen voor 2025 liggen momenteel rond de 200 miljard. “Science heeft recent over een experiment geschreven waaruit blijkt dat mensen die AI tot hun beschikking hebben, gewoonweg beter presteren dan wanneer dat niet zo is”, zegt Kristof. “Ze lieten professionals uit verschillende domeinen (marketing, HR, finance, …) een typische opdracht uitvoeren. De proefkonijnen werden in twee groepen verdeeld: zij die ChatGPT mochten gebruiken en zij die geen ChatGPT hadden. De eerste groep presteerde op alle vlakken beter. AI kan overduidelijk helpen om menselijke prestaties te verbeteren.”

Zeven stappen 

Kristof Stouthuysen

Professor Stouthuysen merkt daarbij wel op dat finance een ietwat aparte wereld is, met een heel eigen DNA. Gewoon investeren in AI en er geld tegenaan gooien, is niet genoeg. Volgens hem moeten slimme bedrijven een zevenstappenplan volgen. “De eerste stap is het opstellen van een digitale strategie. Technologie moet een middel zijn, geen doel. Probeer jezelf te zien over drie jaar: wie zijn je stakeholders? Wat willen ze? En hoe wil je je productiviteit verhogen? Bijvoorbeeld door aan real time reporting te doen? Of door nauwkeurigere forecasts uit te brengen? Of door minder op manuele input te vertrouwen? Koppel dat aan de technologie.” 

De tweede stap is het aanwenden van data. “Finance is altijd al vrij goed met data geweest, maar het wordt zaak om er creatief mee om te springen en er structuur in te brengen”, aldus de professor. “Een uitdaging wordt daarbij de hoeveelheid data, die alleen maar zal stijgen nu ook operationele en externe data belangrijk worden. Een tweede uitdaging is data liquidity: de flow van de gegevens over verschillende afdelingen heen. En tot slot is er de uitdaging van data governance: ook dat is iets wat de CFO zich moet aantrekken.”

Gevraagd: skills

Een derde stap in het proces is het inschakelen van nieuwe skills. Kristof: “IFRS, de btw, de waarderingsregels, … Dat kennen we allemaal. Maar wat er komt kijken bij nieuwe technologie? Not so much. Opleiding en training is dus een must.

De vierde stap is zorgen dat je AI explainable blijft. Als AI een suggestie doet, moet de mens nog altijd kunnen bepalen waarom die suggestie naar voren geschoven wordt. Je klanten en je collega’s zullen dat verwachten. Als een klant van een bank geen lening krijgt, moet die bank kunnen uitleggen hoe ze tot die conclusie is gekomen. Dat heeft ook met technologie te maken, het is belangrijk om niet al je eieren in de mand van de grote technologiespelers te leggen, maar een open blik te houden.”

De vijfde stap sluit aan bij stap drie. “Bedrijven moeten een data driven-cultuur installeren. Overstappen op een technologie die je suggesties doet, is niet zo evident. De CFO moet die technologie zelf begrijpen. Dat is wel het minste wat de werknemer mag verwachten. Hij of zij moet niet de hele dag programmacode schrijven, maar een basiskennis is absoluut noodzakelijk.”

De zesde stap is het aanvaarden dat er valkuilen zullen zijn en dat niet alles even vlot zal verlopen, waarschuwt de professor. “Je moet leren door trial and error. Die leercurve is er gewoon, het gaat niet vanzelf. De zevende en laatste stap, ten slotte, is waken over digitale inclusiviteit. Generatieve AI, bijvoorbeeld, is heel vaak getraind op Angelsaksische data. Dat zijn de facto niet altijd onze data. Een CFO moet ook rekening houden met de single source of truth. Geef dezelfde data aan ChatGPT, aan Gemini van Google en aan Llama van Meta, vraag hen alle drie om een resultatenrekening te maken en je zult waarschijnlijk drie keer een verschillend rapport krijgen. Finance moet in staat zijn om hierin tussen te komen, vanuit een menselijke achtergrond.”

Wie wil beginnen met AI, hoeft dat ook niet meteen grootschalig aan te pakken, aldus Stouthuysen. Kleine stapjes werken prima. “Je moet niet meteen van nul naar honderd gaan. AI gekoppeld aan kleinere datavolumes werkt ook. Bovendien: de technologie is goedkoper dan ooit. Er is heel veel software als open source beschikbaar. Analytische AI, waarbij je eigen data en eigen modellen gebruikt, heeft zeker ook zijn waarde. Je hoeft niet meteen op de trein van generatieve AI te springen. Je bent dan immers ook afhankelijk van wat de grote techreuzen er van bakken en dat is niet altijd een voordeel.”

Nog stappen te zetten

Een van de finance professionals die de adviezen van Kristof al ter harte nam, is Veronique De Roose van de beursgenoteerde voedingsproducent What’s Cooking? (het vroegere Ter Beke). “Wat AI en technologie betreft, scoorden wij tot nog toe vrij gemiddeld”, zegt ze. “We weten dat we hier nog belangrijke stappen te zetten hebben. Daarom hebben IT en Finance elk een aparte roadmap opgesteld, weliswaar in nauwe samenwerking. Op deze manier is de finance analytics roadmap een onderdeel van de grotere IT-roadmap.”

Deze inspanning moet uiteindelijk tot verschillende zaken leiden, vertelt Veronique. “We willen onze huidige IT-infrastructuur futureproof maken, op een betere en correcte manier omgaan met data liquidity en data governance en aldus van IT een meer geïntegreerde afdeling maken. IT is geen geïsoleerd eiland meer maar een businesspartner die mee aan het zeel trekt om onze strategische doelstellingen te bereiken.”

Veronique De roose, Group finance & accounting manager What’s Cooking?

What’s Cooking? nam al zijn processen onder de loep en stelde zich telkens de vraag: hoe kunnen we deze standaardiseren en verder optimaliseren? “We hebben een Capability Map gemaakt van alle processen, opgedeeld in strategische, kern- en ondersteunende processen. Vervolgens hebben we deze processen gescoord op verschillende dimensies, zijnde people, organisatie, informatie en technologie. Volgende aspecten en vragen kwamen aan bod: zijn onze processen lean and mean? Zijn de nodige skills aanwezig? Aan de hand hiervan werden diverse IT-businessprojecten gedefinieerd en geïmplementeerd, waarbij telkens de nodige prioriteiten worden gesteld.”

Ambitieuze roadmap

De roadmap die What’s Cooking? hanteert, is behoorlijk ambitieus, zowel qua tijdsframe als qua invulling. “Momenteel zijn we bezig met het selecteren van de tools en het ontwerpen van een well-fit dataplatformarchitectuur”, aldus Veronique. “We beginnen ook aan de analyse van de data en het voorbereiden van de data voor onze geïntegreerde interne en externe rapportering.”

Tegen het einde van het derde kwartaal van dit jaar moet de CPM-tool geconfigureerd zijn en live gaan, daarbij worden ook de nodige trainingen ingecalculeerd. Naar het einde van dit jaar volgt de analyse van de rapporteringen van de business units: wat zijn de prioritaire KPI’s? En moeten er KPI’s toegevoegd worden? Dat moet de weg vrijmaken voor geïntegreerde rapporteringen en, later, budgettering en kostprijsrapportering. Tegen dan zijn we medio 2025.

Veronique geeft toe dat het een ambitieus plan is. “We zijn momenteel volop bezig met een mogelijke verkoop van onze Savoury-divisie en IT is gestart met de overschakeling naar de cloud-infrastructuur. Momenteel hebben we dus even de pauzeknop ingedrukt. Maar het is duidelijk: dit plan wordt volledig gedragen door de board, het is zaak om zo snel mogelijk het gaspedaal in te duwen.”

Deze masterclass werd gefaciliteerd door SpendLab, partner van de CFO Day 2024.

Lees ook: Hoe financiële inclusie en AI economische groei bevorderen